Iets voor zoete koek slikken, het is een Nederlands spreekwoord dat al langer bestaat. Maar in deze tijd, waarin TikTok onze kijk op de werkelijkheid beïnvloedt, is het misschien wel toepasselijker dan ooit. TikTok is voor velen een vermakelijk platform, maar het kanaal wordt door het specifieke algoritme helaas ook ingezet voor een snelle verspreiding van fakenieuws.
Er zijn op dit moment drie miljoen Nederlanders die de TikTok-app hebben gedownload en meer dan de helft van hen gebruikt de app dagelijks. Dat al deze downloads afkomstig zijn van dansende tienermeisjes is trouwens een achterhaald idee. Veel mensen boven de 20 jaar brengen een deel van hun dag door op de feed van dit platform. En in die feed is de kans groot dat je een video voorgeschoteld krijgt die onwaarheden bevat.
Onderzoek van de NewsGuard, een bedrijf dat desinformatie bestrijdt, legde TikTok onlangs op de pijnbank en bekeek hoe het platform omgaat met nepnieuws en desinformatie. Het resultaat was verbijsterend… De zes NewsGuard-analisten die een TikTok-account hadden aangemaakt en die vervolgens door de For-You pagina scrollden kregen binnen 40 minuten onjuiste of misleidende video’s te zien over de oorlog in Oekraïne.
Een ander gevaarlijk fenomeen wordt gevormd door de pseudowetenschappelijke TikToks. Dit zijn video’s waarin wetenschappelijk twijfelachtige en in sommige gevallen zelfs gevaarlijke medische adviezen worden gegeven, bijvoorbeeld over diëten en behandelingen. Doordat steeds grotere groepen mensen hun nieuws van sociale media halen, is de kans groot dat iemand in een van deze leugenachtige video’s trapt. En hoewel de richtlijnen van TikTok stellen dat het ‘inhoud verbiedt die eetgewoonten promoot die waarschijnlijk nadelige gevolgen voor de gezondheid hebben’, lijken veel van deze video’s juist dat te doen.
Ondanks de verwijten timmert het platform naar eigen zeggen wel aan de weg. TikTok geeft aan dat het tussen 1 april 2021 en 30 juni 2021 maar liefst 81.518.334 video’s heeft verwijderd wegens het schenden van zijn community guidelines en/of servicevoorwaarden. In absolute zin een flink aantal, maar relatief gezien nog minder dan 1% van het totaal aantal geplaatste video’s.
De combinatie van een toenemend gebruik van social media en de groeiende hoeveelheid mis- en desinformatie betekent dat er nieuwe weerbaarheidstechnieken moeten worden gecreëerd. Het is dan ook een logische verwachting dat fact checking-organisaties de komende jaren steeds belangrijker zullen worden en zeer kritisch zullen moeten zijn ten aanzien van de community-richtlijnen van TikTok. Zodat die zoete koek ook daadwerkelijk de lekkernij is die door de uploader wordt aangeprezen.
Jeff Flokstra
