Het einde van het jaar is in zicht en dat betekent dat de lijstjes je om de oren vliegen. Eén van de verkiezingen waar ik mij altijd bijzonder op verheug, is die van Van Dale Woord van het Jaar. De organisatie achter deze verkiezing gaat op zoek naar een nieuw woord dat het jaar perfect karakteriseert.
De verkiezing van het woord van het jaar is het hoogst haalbare – de Champions League – voor bedenkers van mooie woorden. Je zult maar één van onderstaande woorden – bewust of onbewust – hebben bedacht en voor de eerste keer hebben uitgesproken.
- Appongeluk (2017): verkeersongeluk waarbij ten minste één deelnemer betrokken is die tijdens het ongeval aan het ‘appen’ was, oftewel het sturen en/of ontvangen van berichten op een smartphone.
- Blokkeerfries (2018): verwijst naar de gebeurtenis waarbij Friezen de bussen met protestanten van Kick Out Zwarte Piet op de A7 blokkeerden waardoor zij niet direct de Sinterklaasintocht in Dokkum konden bereiken
- Boomer (2019): woord dat gebruikt wordt om babyboomers af te rekenen op hun conservatieve gedachten of ouderwetse denkbeelden
- Anderhalvemetersamenleving (2020): een samenleving waar men als maatregel tegen virusverspreiding zich sociaal onthoudt, met name door anderhalve meter afstand te houden.
- Prikspijt (2021): de spijt die iemand heeft door zich te laten inenten tegen een bepaalde besmettelijke ziekte.
Afgelopen twee jaar draaide de wereld vooral om de coronapandemie. Hoe beroerd de gevolgen van dit wereldwijde virus ook waren, deze periode bleek wel een bron van inspiratie voor de Nederlandse taal te zijn. Naast de winnaars ‘anderhalvemetersamenleving’ en ‘prikspijt’ gooiden woorden als ‘hoestschaamte’, ‘blokjesverjaardag’, ‘fabeltjesfuik’, ‘viruswappie’ en wappiegeluid’ namelijk hoge ogen in de verkiezing. Stuk voor stuk mooie bedenksels.
Dat het coronavirus niet meer zo’n prominente rol speelde in het nieuws en gedurende afgelopen jaar langzaam naar de achtergrond verdween, blijkt ook uit de shortlist van woorden die na de eerste ronde werd gepresenteerd. Het overzicht voldoet prima als nieuwsoverzicht voor 2022. De klimaatproblematiek, stijgende energieprijzen, overwinteren in Zuid-Europa, belachelijk hoge winsten en bonussen en het opnemen van Oekraïense vluchtelingen. Daarmee hebben we het jaaroverzicht aardig te pakken.
De lat ligt hoog. Er zitten bijzonder fraaie woorden tussen, woorden die nauwelijks uitleg behoeven. We zetten de tien kanshebbers hieronder op een rijtje. Stemmen kan nog tot en met maandag 19 december 17.00 uur op deze website. Op dinsdag 20 december wordt het winnende Van Dale Woord van het Jaar 2022 bekendgemaakt. Mijn voorspelling? Ik gok voor dit jaar op ‘klimaatklever!’
- Boektokken => tiktokken over een boek.
- Bofbelasting => extra, achteraf geheven belasting op onverwacht grote bedrijfswinst, met name als die niet het resultaat is van de gewone bedrijfsvoering, maar van geopolitieke of maatschappelijke ontwikkelingen.
- Emojibaby => baby of jong kind waarvan het gezicht uit privacyoverwegingen met een emoji bedekt is op een via de sociale media gedeelde foto.
- Energietoerisme => het reizen (in de winter) naar een warm land om de hoge energieprijzen in het eigen land te ontvluchten.
- Klimaatklever => activist die zich aan een object van symbolische waarde vastplakt om de aandacht van het publiek te vestigen op de klimaatproblematiek.
- Needlespiking => het stiekem en zonder toestemming met een injectienaald prikken van een persoon met het doel hem of haar te drogeren.
- Prijzenpijn => hinder die de consument ondervindt van de gestegen prijzen, met name als gevolg van inflatie.
- Spijtgezin => gezin dat achteraf spijt heeft (Oekraïense) vluchtelingen in huis te hebben genomen.
- Stopbonus => bonus die bij het staken of opheffen van een sterk vervuilende onderneming van overheidswege wordt verstrekt aan de eigenaar ervan.
- Zevenvinker => iemand die zeven vinkjes kan afkruisen op een denkbeeldige lijst (man, blank, hetero, afgerond vwo, universitaire opleiding, autochtone vader of moeder, rijke of hoogopgeleide ouders) en die op grond daarvan automatisch maatschappelijk bevoorrecht is.
Remco Nieuwenbroek
