Ik luister op televisie en in real life graag naar gesprekken met de gewone man en vrouw op straat. Je krijgt dan altijd een redelijk inzicht in – zeg maar – de mening van de gemiddelde Nederlander en zijn taalgebruik. Waar me normaal gesproken meer de publiek opinie interesseert, wil ik het nu een keer hebben over woordgebruik en dan heel specifiek over het woordje OK. Volgens taaladvies.net is de schrijfwijze oké en OK correct, maar je ziet ook okay, O.K., o.k. en okee.
Op diezelfde site las ik trouwens dat “O.K. staat voor Old Kinderhook, een in de zeventiende eeuw door Nederlanders gestichte geboortedorp van Martin Van Buren (in de staat New York), die zelf van Nederlandse afkomst was. De afkorting werd later geïnterpreteerd als Oll Korrect = all correct.” Da’s toch een leuk weetje.
Hoe dan ook: er bestond jarenlang totaal geen misverstand over de betekenis van OK. OK betekende simpelweg: ‘Dat is goed’ of ‘Ik ben het ermee eens’. In de vragende vorm: ‘Is dat goed?’ c.q. ‘Ben je het ermee eens?’ Ach, hoe gemakkelijk en overzichtelijk was het leven toen.
Tegenwoordig wordt het woord ‘OK’ in diverse varianten gebruikt. En dan bedoel ik vooral het OK, dat je als reactie op een mededeling krijgt. Dus niet dat ferme OK! van vroeger, maar dat zijige, langgerekte ‘owkeeeej’. Het kan op drie manieren uitgesproken worden. ‘Ow’ gewoon uitspreken; het ‘keeej’ er op verhoogde toon achteraan plakken en aan het eind weer iets in toonhoogte laten zakken. Dat is het owkeeeej dat enigszins verbaasd klinkt. Dan heb je het ‘owkeuj, dat wat monotoner uitgesproken wordt en waarin de ‘eeeej’ meer klinkt als ‘euj’. Dat is het berustende, zelfs iets teleurgestelde OK. En tenslotte is daar nog het ‘owkeeeej’, dat op wat hogere toon inzet, vervolgens in toon daalt en weer iets in toon stijgt, waardoor dit ‘owkeeeej’ wat vragend klinkt. Het frappante is, dat ze allemaal gemeen hebben, dat ze juist niet betekenen ‘Dat is goed’ of ‘Ik ben het met je eens’.
De verbaasde OK betekent eigenlijk: ‘Goh joh, dat wist ik niet! Echt waar?’ Een typisch antwoord op vrij betekenisloze mededelingen als: ‘Er zit veel vitamine in een druif’ of: ‘De buurman heeft een ongeluk gehad met zijn fiets’. Daarbij brengt het ‘owkeeeej’ echter niet zozeer echte verbazing over, maar geveinsde verbazing. Het teleurgestelde ‘owkeuj’ wordt vooral door kinderen gebezigd. ‘Je gaat nu je kamer opruimen!’ of ‘Je stopt nu met dat spelletje want je zit al lang genoeg op de tablet vandaag.’ Owkeuj! (= wat een gezeur altijd, maar ik luister wel, want anders krijg ik straks geen ijsje). Het wat vragende OK is het pijnlijkst. ‘Ik heb de afgelopen week een webinar over Artificial Intelligence gevolgd’. Antwoord: ‘Owkeeeej….’. Daarmee wil de gesprekspartner bevestigen, dat hij je gehoord heeft, maar ook dat het hem eigenlijk geen bal interesseert. Dat is trouwens ook een veelvoorkomende nuance van het verbaasde ‘owkeeeej’. Fijn, dat je de moeite neemt om me dat te vertellen, maar het boeit me totaal niet.
Persoonlijk heb ik met die owkeeeejs in mijn eigen kennissenkring totaal geen probleem. Wat mijn kennissen mij doorgaans vertellen, boeit me in de regel – geheel wederzijds – ook niet. Maar als een klant ‘owkeeeej’ zegt in een adviesgesprek, ga ik me toch wat ongemakkelijk voelen. Erger is als presentator in een praatprogramma op 1 met ’owkeeeej…’ reageert. Dan kun je er redelijkerwijs vanuit gaan, dat je niet nog een keer uitgenodigd wordt. Owkeeeej is dus niet OK.
Het duiden van ‘owkeeeejs’ is best een grappig tijdverdrijf, want niet iedereen beheerst de juiste intonatie. Ik keek onlangs min of meer noodgedwongen naar een uitzending van ‘Tussen Kunst en Kitsch’. Het ‘geowkeeeej’ was niet van de lucht, nadat de expert de waarde van de behandelde stukken had geschat. Normaal zou een gast met een verbaasd ‘owkeeeej’ reageren als hij aangenaam verrast is over de waarde van het voorwerp, terwijl de teleurgestelde ‘owkeeeej’ betekent, dat de gast nogal teleurgesteld is. ‘Jouw oordeel interesseert me geen hol, want je hebt er toch geen verstand van. Ik verkoop het wel op Marktplaats’, hoor ik de gast denken.
Ik daag u uit om zelf eens goed te letten op uw eigen gebruik van het woord ‘owkeeeej’. Een vraag uzelf dan eens af wat u eigenlijk bedoelt. OK? Owkeuj….
Theo Snijders
