Vandaag geen blog over een reeds bestaande innovatie, maar om een innovatie die er hoognodig moet komen. Namelijk: het stembiljet. Want iedereen die vorige week in het stemhokje zijn democratische plicht stond te doen (en dat waren inclusief jij en ik ruim 10 miljoen Nederlanders) zal het gehannes met het enorme stembiljet herkennen. Dat ze daar eens wat aan doen in Den Haag! (daar zijn ze dus al mee bezig.)
Klachten over het onhandelbaar grote stembiljet zijn niet iets van de laatste verkiezingen; ruim tien jaar geleden werd er door de Nederlandse overheid al een experiment gestart met een kleiner en overzichtelijker stembiljet. Dat biljet werd bij de verkiezingen voor het Europees Parlement gebruikt voor stemmers uit het buitenland. Doel van het experiment was om het biljet toegankelijker te maken voor blinden, slechtzienden en laaggeletterden. Ook bij het telproces zorgen de grote stembiljetten ervoor dat het meer tijd kost om de uitslagen te verwerken.
Het experiment uit 2012 kreeg eind 2021 een vervolg, waarbij een nieuwe vorm van stembiljet werd getest onder een groep kiezers. In deze nieuwe opzet kleurt een kiezer twee vakjes rood: van de partij waarop hij wil stemmen en het nummer van de kandidaat van zijn voorkeur. In het stemlokaal hangen dan genummerde lijsten met alle verkiesbare kandidaten per partij. Dus stel je wil op de nummer 4 van partij X stemmen, dan kleur je het vakje van partij X rood en het bolletje voor nummer 4.
De oplossing is dus al voorhanden? Nou, niet helemaal. Een dergelijk nieuw systeem heeft ook enkele haken en ogen, zo laat het onderzoek door Mare zien. Zo is het niet voor iedere gebruiker duidelijk hoe er precies gestemd moet worden, ook niet na een uitleg. Als je bijvoorbeeld op kandidaat nummer 75 stemt, terwijl de partij van jouw voorkeur maar 60 personen op de kieslijst heeft staan, is je stem ongeldig. Hetzelfde geldt als je geen voorkeur voor een kandidaatnummer opgeeft.
Reden voor de Afdeling advisering van de Raad van State om de regering te adviseren om bij verdere experimenten het ontwerpbesluit nog aan te passen. Zo zou het bijvoorbeeld mogelijk moeten zijn om alleen op een partij te stemmen, zonder voorkeur voor een kandidaat.
Een voor de hand liggende oplossing voor een kleiner stembiljet is elektronisch stemmen, iets dat we aan het begin van deze eeuw deden. Bovenstaande experimenten zijn dan ook zowel getest met het uitbrengen van een stem op papier als digitaal. Maar elektronisch stemmen is in Nederland sinds 2009 afgeschaft omdat bleek dat de elektromagnetische straling van stemcomputers op afstand opgevangen en geanalyseerd kon worden, waardoor het stemgeheim niet gegarandeerd kon worden. Ook liet de transparantie te wensen over: kiezers konden niet controleren of hun stem op de juiste manier geregistreerd werd.
Conclusie
De hoop is dus gevestigd op de verdere experimenten met het nieuw vormgegeven stembiljet. De verwachting is dat bij de Gemeenteraadsverkiezingen in 2026 meer gemeentes gaan experimenteren met de nieuwe stembiljetten en we tegen 2030 van de grote stembiljetten af zijn. En dan kunnen we tegen die tijd ook eens gaan nadenken over waar het deponeren van je stem in een kliko symbool voor staat.
| Bedrijf | Nederlandse overheid | ||
| Innovatie | Kleiner stembiljet | ||
| Thema | Maatschappelijk | ||
| Score | Kwaliteit van de innovatie | 75 | |
| Urgentie van de probleemoplossing | 75 | ||
| Kans op brede acceptatie | 95 | ||
| Subtotaal | 245 | 81,67% | |
| Wegingsfactor | 1,16 | ||
| Totaal x wegingsfactor | 284,2 | ||
| Gewogen percentage | 80,28% |
Onze innovatie-top 3 ziet er als volgt uit:
| Innovatie | Score | |
| 1 | Dotterrobot | 84,46% |
| 2 | Waterstofmolen | 81,92% |
| 3 | Oplossing voor opsporen van batterijen in afval | 80,28% |
Voor de complete lijst ga je naar https://www.wisse-worldcom.nl/nl/innovatienieuws/innovatienieuws/
