by Theo Snijders

Lege plastic flessen (en blikjes) veroorzaken een enorme vervuiling. Daarom werd statiegeld op deze verpakkingsmiddelen ingevoerd. Vorig jaar werd in ons land 71 procent van de plastic flesjes ingeleverd. Weliswaar een mooi resultaat, maar er belanden naar schatting dagelijks nog steeds zo’n half miljoen plastic flesjes bij het afval. Een deel daarvan komt in het water terecht. Wat er aan de oppervlakte drijft, is relatief eenvoudig op te ruimen, maar een deel zakt naar de bodem. Naar schatting ligt er in alle zeeën en oceanen zo’n 26 tot 66 miljoen ton afval; voornamelijk plastic. Meer dan 90 procent van dat afval is niet zichtbaar en ligt op de bodem. Daar kan het alleen door duikers effectief en zonder schade aan de onderwaterwereld opgeruimd worden.

SeaClear heeft een oplossing bedacht voor het opruimen van plastic flesjes op de zeebodem. Het heeft een systeem met slimme robots ontwikkeld dat zelfstandig afval van de zeebodem kan opruimen, zowel in helder als in troebel water. SeaClear is de naam van een 4-jarig onderzoeksproject van een consortium van Europese onderzoekers, dat onder leiding stond van de TU Delft en dat werd gefinancierd door Horizon Europe. Onlangs werd een volledig operationeel systeem gedemonstreerd, dat liet zien dat de autonoom werkende robots een belangrijke bijdrage aan de verwijdering van zwerfafval in zee kunnen leveren.

Het SeaClear-systeem bestaat uit verschillende componenten. Een basisvaartuig stuurt twee autonome onderwatervoertuigen aan; één voor de verkenning en één voor afvalverzameling. Daarnaast brengt een drone vanuit de lucht het zeeoppervlak in kaart om afvalhaarden te identificeren. Zo wordt een kaart van de zeebodem gemaakt, zwerfvuil gedetecteerd en vervolgens opgeruimd. De uitdaging was om het soort zwerfvuil te identificeren (flessen of blikje) en een onderscheid te maken tussen zwerfvuil, zeewier of vis. Daarvoor worden nieuwe AI- en computervisiemethoden gebruikt. Het systeem kan een gewicht tot 7 kilo tillen en de grijper kan plastic flessen met een inhoud tot 2 liter oppakken. De robots kunnen tientallen meters onder water werken. Het systeem is naar schatting 70% goedkoper dan het werken met duikers.

Nu het concept blijkt te werken, kan het systeem commercieel ingezet worden. Voor de volgende fase – SeaClear 2.0 – heeft het project 9 miljoen euro aan financiering gekregen. Dat is bestemd voor de ontwikkeling van een systeem voor de Middellandse Zee dat behalve plastic flessen ook zwaardere objecten zoals autobanden en wasmachines moeten kunnen opruimen.