by Serge Beckers

In een recente aflevering van het Klokhuis werd aandacht besteed aan de enorme hoeveelheid medisch afval die in ieder ziekenhuis wordt geproduceerd. Afval dat direct wordt verbrand omdat het mogelijk besmet is of niet schoon te maken is. Of omdat de hulpmiddelen zo zijn ontworpen dat ze alleen maar kunnen worden weggegooid. In een maatschappij waarin we zoveel grondstoffen kunnen scheiden en hergebruiken zou dat met medisch afval toch ook moeten kunnen?

Dat is de vraag die onderzoekers Bart van Straten en Tim Horeman van de TU Delft bezighoudt. Samen zoeken zij slimme oplossingen om medisch afval te recyclen en denken ze mee over hulpmiddelen die meer dan een keer kunnen worden gebruikt. Ze kijken daarbij zowel naar plastic als naar staalproducten. Staal is namelijk een grondstof die schaarser en dus duurder wordt en waar er binnen de medische wereld veel van te vinden is. Het hergebruik ervan is dan ook evident. Chirurgische tangen van roestvast staal kunnen bijvoorbeeld worden omgesmolten naar platen waar vervolgens mandjes van worden gemaakt om medische instrumenten in te steriliseren. Maar ook medische producten van plastic kunnen worden hergebruikt: zo kan plastic afval, zoals schorten en verpakkingsmateriaal, bijvoorbeeld worden gesorteerd, gesmolten en vermalen tot kleine korreltjes, die weer de basis vormen voor nieuwe producten.

Ook qua hergebruik van medische instrumenten is nog een wereld te winnen. Helaas ontwerpen en positioneren veel fabrikanten hun instrumenten als wegwerpinstrument en worden ze dus eenmalig gebruikt. Een kwestie van ‘gewoon niet doen’, zou je misschien zeggen. Maar het vervelende is dat de onderdelen van de desbetreffende instrumenten vaak perfect in elkaar passen bij de assemblage, maar dat ze na gebruik behoorlijk lastig uit elkaar blijken te halen, waardoor de demontage-, schoonmaak- en assemblagekosten alsnog te hoog zijn om hergebruik aantrekkelijk te maken.

In principe zou het hergebruik van medisch afval in grote mate kunnen bijdragen aan een circulaire wereld. Maar een diepe valkuil hierbij is dat deze nieuwe omgang met afval om een flinke verandering vraagt in de manier van werken van ziekenhuizen en van producenten van medische benodigdheden. En verandering zorgt voor weerstand, dus de vrees dat het benodigde veranderproces zich niet heel snel zal voltrekken, lijkt gegrond.

Maar laten we vooral moed putten uit het feit dat duurzaamheid inmiddels een heel belangrijk thema is binnen de zorg, en dat ziekenhuizen door dooracht handelen en inkopen kunnen laten zien dat zij de vervuiling serieus nemen.